യുദ്ധം നൽകുന്ന പാഠം ചെറുതല്ല. അതിൽ അകപ്പെട്ടു പോകുന്നവരുടെ ദുഃഖം ദുരന്തം ആരും കാണുന്നതിനപ്പുറമാണ്’

വെടിനിർത്തൽ അവസാനിച്ചാൽ അതിർത്തിയിൽ ജീവിക്കുന്നത് നരകത്തിൽ ജീവിക്കുന്നതിന് തുല്യമാണ്. നിരന്തരമായ ഷെല്ലാക്രമണവും വെടിവയ്പ്പും പരിക്കുകളും മരണങ്ങളും ഉണ്ട്,” ഓർമ്മകൾ നിറഞ്ഞ ശബ്ദത്തിൽ ഹസ്സൻ പറഞ്ഞു.2003 ലെ വെടിനിർത്തൽ മുതൽ, 2016 ലെ ഏതാനും മാസങ്ങൾ ഒഴികെ, ഉറിയിൽ താരതമ്യേന സമാധാനം ഉണ്ടായിരുന്നു. “കശ്മീരിലെ മറ്റേതൊരു സ്ഥലത്തും ഞങ്ങൾ അത്കാണുന്നില്ല. സ്ഥിതിഗതികൾ സമാധാനപരമായി തുടരുമെന്ന് ഞാൻ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു,” അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.വീണ്ടും ഒരു യുദ്ധം കാണാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ല. എന്റെ കൊച്ചുമക്കളെ ഞാൻ എവിടേക്ക് കൊണ്ടുപോകും,” അര കിലോമീറ്ററിൽ താഴെ അകലെയുള്ള കുന്നുകളിലേക്ക് വിരൽ ചൂണ്ടിക്കൊണ്ട് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ചൊവ്വാഴ്ച ഉച്ചകഴിഞ്ഞ് തെളിഞ്ഞ ആകാശത്തിന് കീഴിൽ 75 വയസ്സുള്ള ഗുലാം ഹസ്സൻ തന്റെ പുൽത്തകിടിയിൽ ഇരിക്കുമ്പോൾ റേഡിയോ ചിലമ്പിച്ചു. പാക് അധീന കശ്മീരിലെ തഹസിൽ കോട്ടയിലേക്കുള്ള ഹാജി പീർ അരുവിക്ക് കുറുകെ കണ്ണുകൾ ഉറപ്പിച്ചു.

തുലാവാരിയിലെ 1,500 നിവാസികൾക്ക് അഭയം നൽകുന്നതിനായി അഞ്ച് വർഷം മുമ്പ് ഏകദേശം അര കിലോമീറ്റർ അകലെയുള്ള മൂന്ന് ബങ്കറുകൾ നിർമ്മിച്ചു. ബങ്കറുകൾ എല്ലാവരെയും പാർപ്പിക്കാൻ കഴിയില്ലെങ്കിലും കുട്ടികളെ സംരക്ഷിക്കാൻ കഴിയുമെന്ന് ഹസ്സൻ പറഞ്ഞു.

എൺപതുകളിലുള്ള ഹസ്സന്റെ സുഹൃത്ത് ഗുലാം മുഹമ്മദ് മിർ, ഭീഷണികൾ ഇപ്പോൾ ഭൂമിശാസ്ത്രത്തിനപ്പുറത്തേക്ക് വ്യാപിക്കുന്നുവെന്ന് വിശ്വസിച്ചു. “യുദ്ധങ്ങൾ അതിർത്തികളിൽ മാത്രം ഒതുങ്ങിനിൽക്കില്ല. അത് അതിർത്തികൾക്കപ്പുറത്തേക്ക് നീങ്ങും,പഹൽഗാമിൽ 26 പേർ കൊല്ലപ്പെട്ട ഏപ്രിൽ 22 മുതൽ വിരമിച്ച മൃഗസംരക്ഷണ ജീവനക്കാരനായ ഹസ്സൻ റേഡിയോ വാർത്തകൾക്കായി നിരന്തരം ട്യൂൺ ചെയ്തു.അതിർത്തി ഗ്രാമങ്ങളിൽ താമസിക്കുന്ന ഓരോ മനുഷ്യരുടേയും വികാരങ്ങളാണ് ഹസനിലൂടെയും ഗുലാം മുഹമ്മദിലൂടെയും പുറത്തുവരുന്നത്. അതിർത്തി ഗ്രാമങ്ങൾ എന്നും യുദ്ധക്കളമാണ്. ഒരോ യുദ്ധവും നൽകുന്ന പാഠം വളരെ വലുതാണ്.അനുഭവിക്കുന്ന മനുഷ്യർക്ക് മാത്രമെ അതിൻ്റെ വില മനസ്സിലാകു .